Amaç: Oksisteroller, kolesterolün çok sayıda kimyasal tepkime yoluyla oksidasyona uğramasıyla oluşan ve birçok fizyolojik süreçte ve çeşitli dejeneratif ve metabolik hastalıklarda, lipid metabolizması bozukluklarında önemli rol oynayan türevlerdir. Bu çalışmada, önemli oksisteroller arasında yer alan kolestan-3β,5α,6β-triol ve 7-ketokolesterol ölçümünde çeşitli ekstraksiyon ve türevlendirme basamakları denenerek, sıvı kromatografisi-ardışık kütle spektrometrik yöntemin analitik validasyonunun yapılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Metod: Optimizasyon çalışmaları, çoklu reaksiyon izlem modunda, pozitif elektrosprey iyonizasyon ile sıvı kromatografisi-ardışık kütle spektrofotometresi cihazında yapılmıştır. İnsan plazma örneklerinde dimetilglisin türevlendirmesiyle kolestan-3β,5α,6β-triol ve 7-ketokolesterol çoklu ölçümünün analitik validasyonu değerlendirilmiştir. Bu amaçla; linearite, doğruluk analizi, tekrarlanabilirlik, saptama ve ölçüm limitleri, geri kazanım, carry-over analizi gibi parametreler çalışılarak sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Analiz süresi her iki parametre için 10 dakika olarak belirlendi (kolestan-3β,5α,6β-triol: 3.1 dakika, 7-ketokolesterol: 7.26 dakika). Oluşturulan kalibrasyon eğrilerinde; kolestan-3β,5α,6β-triol için r2:0.999, 7-ketokolesterol için r2:0,994 olarak bulundu. Üç farklı kalite kontrol örneğinde yapılan çalışma içi ve çalışma arası kesinlik sonuçlarında varyasyon katsayısı %15’in altında, doğruluk % 93.76- 102.25 arasında bulundu. Sağlıklı kontrollerde (n=25) plazma kolestan-3β,5α,6β-triol düzeyleri ortalama 25.61±9.2 ng/mL (min: 15.7, maks: 38.61) olarak bulundu. 7-ketokolesterol ölçümlerinde kalibrasyon ve kalite kontrol sonuçları geçerli olmasına rağmen kontrol plazma örneklerinde tekrarlanabilir sonuçlar alınamadı.
Sonuç: Bu çalışma ile, Niemann Pick-C hastalığı ve Alzheimer hastalığı, Multiple Skleroz, spastik parapleji gibi bazı nörodejeneratif bozuklukların tanı ve/veya izlemi için hızlı, duyarlı ve spesifik bir oksisterol analitik yöntemi denenmiş ve metod validasyonu yapılarak klinik laboratuvarda kullanıma hazır hale getirilmiştir.
